Bu yazının başlığını oluşturan soruyu kendinize soruyorsanız bu yazım size yol gösterici olacaktır. Bu yazımda sağlıklı ve sağlıksız aileyi karşılaştırmak istiyorum. Sağlıklı ve sağlıksız aile kendilerini aşağıdaki dört temel boyutta farklı farklı belirler.

Bunlar:

1. Kişinin kendi özüne saygısı:
   1. Sağlıklı ailede aile üyeleri kendilerini değerli, onurlu ve anlamlı bulurlar. Kişinin kendini değerli bulması ve saygı duyması doğal durumdur. Kişilerin ilişki içinde varoluşa tanıklık boyutlarını yaşamaları ve yaşatmaları, yani kişinin kendi özüne saygısı, sağlıklı ailedeki ilişkilerde bilincin odak noktasını oluşturur. (Varoluşa tanıklık boyutlarını İletişim Donanımları/Geliştiren Anne Baba kitaplarımda ayrıntılı olarak irdeliyorum.)
   2. Sağlıksız ailede aile üyeleri kendilerini değerli bulmazlar; çünkü ailede ilişki içinde varoluşa tanıklık boyutlarını yaşamamışlardır. Kişinin kendini değerli bulması ve kendine saygı duyması sağlıksız ailenin bilincinde önemli bir şey olarak yer almaz; sağlıksız ailede bilinç insanların birbirlerini denetlemeleri ve baskı altına almaları üstüne odaklanmıştır. O nedenle, kişinin kendini onurlu ve değerli bulması sağlıksız ailede doğal bir durum değildir; az rastlanan ender bir durumdur.
2. İletişim:
   1. Sağlıklı ailede iletişim dolaysız, açık seçik, ayrıntılı ve dürüsttür. Kişiler birbirlerine değer verdikleri ve güvendikleri için iç dünyalarını, algılamalarını, duygu ve düşüncelerini olduğu gibi tüm ayrıntılarıyla paylaşmak isterler.
   2. Sağlıksız ailede kişiler birbirlerine gerçekte değer vermedikleri ve ayrıca birbirlerine güvenemedikleri için iç dünyalarını rahatlıkla paylaşamazlar. Bu nedenle sağlıksız ailede iletişim dolaylıdır, belirsizdir ve kapalıdır; yalan çoktur. Savunucu iletişim sağlıksız ailenin en belirgin özelliğidir.
3. Aile kuralları:
   1. Aile kuralları sağlıklı ailede ailenin paylaştığı değerler üzerine inşa edilmiş ve açık seçik ifade edilmiş, belirgindir ve esnektir. Kuralların temelinde değerler olduğu için kurallar duruma göre yorumlanarak, gerekirse esnetilerek uygulanır, katı değildir, akla yatkındır. Sağlıklı ailede aile üyeleri aile kurallarını tartışma konusu yapabilir ve gerekiyorsa değerleri koruyarak kuralları değiştirebilirler.
   2. Sağlıksız ailede ailenin davranışlarını düzenleyen değerler ve kurallar çoğu kere açık seçik ifade edilmemiştir, gizlidir. Ne var ki bu kurallar gizli olmasına rağmen katıdır, insafsızdır, tartışılamaz ve değiştirilemez. Daha doğrusu değerler ve kurallar otorite durumunda olan kişinin keyfine göre tanımlanır ve uygulanır.
4. Toplumla ilişki:
   1. Sağlıklı ailede aile üyelerinin toplumla ilişkisi yoğundur, ama toplumsal beklentilerin altında ezilmezler. Gerçekçi bir umut vardır; her aile üyesinin geleceğe dönük kendisine heyecan ve şevk veren bir umudu vardır.
   2. Sağlıksız ailede insan ilişkileri korkuya dayalı olduğu için toplumla ilişkileri ya karşıdakine yaranmaya veya onu ezmeye yöneliktir. Yani, aile üyeleri geleceğini garanti altına almak isterken ya karşıdakine yalakalık yaparak onun gücünden yararlanmaya çalışır, ya da ona baskı yaparak, onu korkutarak onu istedikleri yönde kullanmaya çabalar.

Demokratik toplumun temel taşı olan bilinçli vatandaş ancak sağlıklı ailede yetişir. Sağlıklı aile konusunu Geliştiren Anne Baba kitabımda ayrıntılı olarak irdeliyorum. Sağlıklı bir aile oluşturmak için çaba sarfeden anne babalar benim gözümde bu toplumun gizli kahramanlarıdır. Hepsine buradan selam ve saygılarımı yolluyorum.